Перевод: с латинского на английский

с английского на латинский

call aloud

  • 1 clāmō

        clāmō āvī, ātus, āre    [1 CAL-], intrans, to call, cry out, shout aloud, complain aloud: Non clamas? non insanis? T.: de pecuniā: anseres, qui clamant: (cicada) clamare occoepit, Ph.— Trans, to call aloud, call upon, proclaim, declare, invoke: comites, O.: ora clamantia nomen, O.: morientem nomine, V.: Saturnalia, L.: se causam crimenque, V.: alquem furem, H.: clamare, ‘Adeste cives’: ‘Persephone,’ clamant,’ O.: ‘Mater, te appello,’ H.: indignissime Factum esse, T.: dignam rem esse: clamare coeperunt, sibi ut haberet hereditatem. — Fig., to proclaim, declare: eum beatiorem fuisse quam, etc.: (tabulae) se corruptas esse clamant: quid enim restipulatio clamat?
    * * *
    clamare, clamavi, clamatus V
    proclaim, declare; cry/shout out; shout/call name of; accompany with shouts

    Latin-English dictionary > clāmō

  • 2 vociferor

    vōcĭfĕror, ātus, 1, v. dep. n. and a. [vox-fero], to cry out, cry aloud, exclaim, scream, bawl, vociferate (class.; cf.

    clamo): vociferari palam,

    Cic. Verr. 2, 4, 18, § 39:

    adventu Gallorum vociferatus est (anser) canibus silentibus,

    Col. 8, 13, 2:

    me dies, vox, latera deficiant, si hoc nunc vociferari velim, quam miserum indignumque sit, etc.,

    Cic. Verr. 2, 2, 21, § 52:

    Canuleius pauca in senatu vociferatus,

    Liv. 4, 1, 6:

    talia,

    Verg. A. 2, 679:

    incendiarium et patinarium,

    i. e. to call aloud, Suet. Vit. 17.—With objectclause:

    quod vociferabare decem millia talentūm Gabinio esse promissa,

    Cic. Rab. Post. 8, 21; so Liv. 2, 65, 3 Drak. N. cr.; 10, 29, 3; 10, 35, 13; Suet. Calig. 36; id. Claud. 40; cf.:

    vociferans, Q. Vare, legiones redde,

    id. Aug. 23:

    vociferari Decius, quo fugerent? quamve in fugā spem haberent?

    Liv. 10, 28, 12 (MSS. vociferare; cf.

    Weissenb. ad loc.).—Of things concr. or abstr.: aera,

    i. e. to sound, resound, Lucr. 2, 450:

    carmina,

    id. 1, 732:

    res ipsa per se vociferatur,

    proclaims it, id. 2, 1051; cf.:

    ratio naturam rerum,

    id. 3, 14.

    Lewis & Short latin dictionary > vociferor

  • 3 per-sonō

        per-sonō uī, —, āre,    to sound through and through, resound, fill with sound, reëcho: cum domus cantu personaret: domus Personuit canibus, H.: totis castris, to be heard, L.: ab aetherio personat axe fragor, O.: citharā, to play loudly, V.: haec regna latratu, V.: aurīs vocibus: aurem, bawl in the ear, H.—To cry out, call aloud: (res) in angulis: huc libidinem esse prolapsam: coram in foro personare, Hernicos paratos, L.

    Latin-English dictionary > per-sonō

  • 4 percieo

    per-cĭĕo, cīvi and ii, ĭtum, 2, and per-cĭo, īvi and ĭi, ītum, 4, v. a., to move or rouse greatly, to stir up, excite.
    I.
    In gen.:

    irai fax subdita percit,

    Lucr. 3, 303; 3, 184:

    crura hercle defringentur nisi istum verbum saepe unum perciet aureis Omnibus,

    id. 4, 563.—
    II.
    In partic., to attack with words, abuse, or call aloud (by an opprobrious name):

    aliquem impudicum percies,

    Plaut. As. 2, 4, 69 Ussing ad loc.— Hence, percĭtus, a, um, P. a., greatly moved, roused, stimulated, excited.
    A.
    Lit.:

    amoris causā percitus,

    Plaut. As. 4, 2, 13:

    irā percitus,

    id. Cas. 3, 5, 6:

    atrā bili percita est,

    id. Am. 2, 2, 95:

    incredibili re atque atroci percitus,

    Ter. Hec. 3, 3, 17:

    animo irato ac percito aliquid facere,

    Cic. Mil. 23, 63.—
    B.
    Transf., excitable:

    ingenium percitum ac ferox,

    Liv. 21, 53, 8: corpore et linguā percitum, Sall. Fragm. ap. Prisc. p. 704 P. (Hist. 2, 35 Dietsch).

    Lewis & Short latin dictionary > percieo

  • 5 persono

    per-sŏno, ŭi, ĭtum, 1 ( perf. personavit, App. M. 5, p. 164, 24: personasse, Prud. steph. 34 praef.), v. n. and a.
    I.
    Neutr.
    A.
    To sound through and through, to resound:

    cum domus cantu et cymbalis personaret,

    Cic. Pis. 10, 22:

    ut cotidiano cantu vocum et nervorum et tibiarum nocturnisque conviviis tota vicinitas personet,

    id. Rosc. Am. 46, 134; id. Phil. 2, 41, 105:

    domus Molossis Personuit canibus,

    Hor. S. 2, 6, 114:

    ploratu lamentisque et planctibus tota regia personabat,

    Curt. 10, 5, 7:

    ab aetheris personat axe fragor,

    Ov. Tr. 1, 2, 46:

    tuba,

    Vulg. Judic. 7, 18.—
    B.
    To make a sound on a musical instrument, to sound, play:

    citharā Iopas Personat,

    Verg. A. 1, 741:

    cymbalis,

    Vulg. 1 Par. 16, 5:

    buccinis,

    id. Jos. 6, 13.—
    II.
    Act.
    A.
    To fill with sound or noise, to make resound (class.):

    Cerberus haec regna latratu Personat,

    Verg. A. 6, 417:

    aequora conchā,

    id. ib. 6, 171: aures hujusmodi vocibus, Cic. Fam. 6, 18, 4; so,

    aurem,

    to bawl in one's ear, Hor. Ep. 1, 1, 7:

    ille humi prostraverat corpus, gemitu ejulatuque totam personans regiam,

    Curt. 8, 2, 5:

    pulpita socco,

    to play in comedy, Claud. Cons. Mall. Theod. 314:

    mons choris Aegipanum undique personatur,

    Sol. 24.—
    B.
    To cry out, call aloud (rare but class.):

    illae vero non loquuntur solum, verum etiam personant, huc unius mulieris libidinem esse prolapsam,

    Cic. Cael. 20, 47:

    quas res isti in angulis personant,

    id. Rep. 1, 2, 2:

    totam inde per urbem personat, ut, etc.,

    Val. Fl. 2, 163; Tac.A. 14, 15; Vulg. Jer. 31, 7.—
    C.
    To sound or blow upon an instrument (post-class.):

    personavit classicum,

    gave the signal for attack, App. M. 5, p. 164, 24.

    Lewis & Short latin dictionary > persono

  • 6 rugio

    rŭgĭo, īre, v. n., to roar, as a lion, Spart. Get. 5; Vulg. Psa. 21, 13; Auct. Carm. Philom. 49; to bray, as an ass, Amm. 27, 3, 1:

    onager,

    Vulg. Job, 6, 5:

    quasi ursi,

    id. Isa. 59, 11.—
    II.
    Transf., to rumble:

    rugientem saturare ventrem,

    Hier. Ep. 52, 2, § 6. —
    III.
    To call aloud, Vulg. Psa. 37, 9; id. Jer. 25, 30.

    Lewis & Short latin dictionary > rugio

  • 7 exclamo

    ex-clāmo, āvi, ātum, 1, v. n. and a.
    I.
    Neut., to call or cry aloud, to call or cry out, to exclaim:

    cum exclamasset Laelius,

    Cic. Rep. 6, 12 fin.:

    in stadio cursores exclamant quam maxime possunt,

    id. Tusc. 2, 23, 56; cf. Plaut. Most. 2, 2, 57:

    majus,

    Cic. Tusc. 2, 24, 56:

    contiones saepe exclamare vidi, cum apte verba cecidissent,

    i. e. to applaud loudly, id. Or. 50, 168; cf. Quint. 1, 6, 45.— Pass. impers.:

    quoties exclamandum erit, lateris conatus sit ille, non capitis,

    Quint. 1, 11, 8; 3, 8, 59.—
    B.
    Transf.
    1.
    Of inanim. and abstr. things (postAug.):

    apud hunc (oratorem) patria ipsa exclamabit,

    Quint. 12, 10, 61:

    ignis exclamat,

    i. e. crackles aloud, makes a noise, Stat. Th. 6, 202:

    dominae femur exclamare coëgit,

    Juv. 6, 423:

    quae (verba) aut maxime exclamant, aut sono sunt jucundissima,

    Quint. 8, 3, 17:

    minus exclamantes syllabae,

    id. 9, 4, 137.—
    2.
    Of a sound made with musical instruments:

    sacris tubis,

    Vulg. 1 Macc. 16, 8; cf. 3, 54; 4, 40.—
    II.
    Act., to call out, say aloud, exclaim.
    A.
    With inanim. objects.
    (α).
    With an object-clause, in oratio recta:

    ibi nescio quis maxima Voce exclamat: Alcumena, adest auxilium, ne time,

    Plaut. Am. 5, 1, 12: cf.:

    non possum quin exclamem: Euge, euge, etc.,

    id. Trin. 3, 2, 79 (quoted Cic. de Or. 2, 10, 39):

    mihi libet exclamare, Pro deum, etc.,

    Cic. N. D. 1, 6, 13; Ter. Eun. 4, 1, 11; id. Ad. 4, 4, 10; Quint. 6, 3, 81; Hor. S. 1, 7, 33; Ov. M. 5, 13 al.—With acc. and inf.:

    hic exclamat, eum sibi esse sodalem,

    Plaut. Capt. 3, 2, 11; Ter. Eun. prol. 23.—
    (β).
    With ut:

    quas (geometricas formas) ut vidisset, exclamavisse, ut bono essent animo, videre enim se hominum vestigia, etc.,

    Cic. Rep. 1, 17:

    ut equites desilirent,

    Liv. 4, 38, 2.—
    (γ).
    With acc.:

    quaedam,

    to utter, Quint. 6, 2, 26:

    multa memoria digna,

    id. 2, 11, 2.—
    B.
    With personal objects, to call upon:

    voce clara exclamat uxorem tuam,

    Plaut. Am. 5, 1, 68: M. Brutus cruentum pugionem tenens Ciceronem exclamavit, Anton. ap. Cic. Phil. 2, 12, 30:

    aliquem suo nomine,

    Cael. Aur. Acut. 2, 6.

    Lewis & Short latin dictionary > exclamo

  • 8 inclamo

    in-clāmo, āvi, ātum, 1, v. a. and n.
    I.
    To cry out to, to call upon, in a good or bad sense.
    A.
    In a good sense (class.), to call upon for assistance, to invoke.
    (α).
    With acc.:

    comitem suum inclamavit,

    Cic. Inv. 2, 4, 14:

    Fulvium Taurea nomine inclamavit,

    Liv. 26, 15, 11:

    delphinus inclamatus a puero,

    Plin. 9, 8, 8, § 25: nomen alicujus, Cael. ap. Quint. 4, 2, 124.—
    (β).
    Absol.:

    ita te para, ut, si inclamaro, advoles,

    call out, Cic. Att. 2, 18 fin.; cf. id. ib. 2, 20, 5:

    nemo inclamavit patronorum,

    id. de Or. 1, 53 fin.:

    quasi inclamaret aut testaretur locutus est,

    Quint. 11, 3, 172.—
    B.
    In a bad sense, to call out against, exclaim against, rebuke, scold, revile, abuse (mostly ante-class. and post-Aug.; perh. not in Cic.): inclamare conviciis et maledictis insectari, Paul. ex Fest. p. 108 Müll.:

    nolito acriter Eum inclamare,

    Plaut. Cist. 1, 1, 111:

    aliquem,

    id. Mil. 4, 2, 44; id. Stich. 2, 2, 4; id. Truc. 3, 2, 4:

    in aliquem,

    to cry out aloud, Gell. 5, 9 fin.:

    contra aliquem voce quam maximā,

    Aur. Vict. Epit. 12 fin.; cf.:

    quo tu turpissime, magnā Inclamat voce,

    Hor. S. 1, 9, 76:

    pastorum unus... inclamat alios, quid cessarent, cum, etc.,

    loudly remonstrates, Liv. 10, 4, 8.—
    II.
    To cry aloud, call out. —With dat.:

    dum Albanus exercitus inclamat Curiatiis, uti opem ferant fratri,

    Liv. 1, 25, 9:

    timidae puellae,

    Ov. Am. 1, 7, 45.

    Lewis & Short latin dictionary > inclamo

  • 9 clamo

    clāmo, āvi, ātum, 1, v. n. and a. [Sanscr. kar-, to celebrate; Gr. kaleô, klêtos; cf.: clarus, classis, nomenclator, concilium].
    I.
    Neutr., to call, cry out, shout aloud, to complain with a loud voice, vociferari (class. and very freq.; mostly of human beings): populus convolat; Tumultuantur, clamant, pugnant de loco, Ter. Hec. prol. alt. 33:

    dic mihi, Non clamas? non insanis?

    id. Ad. 4, 7, 9; cf. id. ib. 5, 3, 3; id. Phorm. 4, 3, 59:

    clamare de pecuniā,

    Cic. Verr. 2, 5, 7, § 17 al. —Of a vehement bawling before a tribunal:

    qui quid in dicendo posset, numquam satis attendi: in clamando quidem video eum esse bene robustum atque exercitatum,

    Cic. Div. in Caecil. 15, 48.—In comedy, of snoring: dormit Sceledrus intus? Lu. Non naso quidem:

    Nam eo magnum clamat,

    Plaut. Mil. 3, 2, 10 al. —
    b.
    Transf., of animals and things;

    of geese: anseres, qui tantummodo clamant, nocere non possunt,

    Cic. Rosc. Am. 20, 57.—Of the chirping of a cricket:

    (cicada) multo validius clamare occoepit,

    Phaedr. 3, 16, 7.—Of the roaring of waters, the rustling of trees, etc., Sil. 4, 526; 9, 516; Stat. Th. 10, 94:

    clamant amnes, freta, nubila silvae,

    id. ib. 11, 116.—

    Also of abstract things (cf. under II. B.): et non ulla meo clamat in ore fides?

    i. e. does my sincerity never plainly proclaim itself in my voice? Prop. 1, 18, 18.—But esp. freq.,
    II.
    Act., to call or cry aloud to something or some one, to proclaim, declare, to invoke, call upon, etc., = exclamare; constr. with acc. of the person or thing, or a clause as object, in direct and (more freq.) in indirect discourse.
    (α).
    With acc.: e somno pueros clamo, Lucil. ap. Diom. p. 372 P.; so,

    janitorem,

    Plaut. As. 2, 3, 11:

    comites,

    Ov. M. 6, 106:

    matrem ore,

    id. ib. 5, 398; cf.:

    ora clamantia nomen,

    id. ib. 8, 229;

    11, 665: morientem nomine,

    Verg. A. 4, 674.—With two accs.:

    se causam crimenque,

    Verg. A. 12, 600:

    me deum,

    Prop. 3 (4), 9, 46:

    te insanum,

    Hor. S. 2, 3, 130:

    aliquem furem,

    id. Ep. 1, 16, 36; Curt. 4, 16, 15.—With acc. rei:

    divūm atque hominum fidem,

    Plaut. Aul. 2, 4, 20:

    aquas,

    Prop. 4 (5), 8, 58:

    triumphum,

    Ov. Am. 1, 2, 25:

    Saturnalia,

    Liv. 22, 1, 20:

    pulchre! bene! recte!

    Hor. A. P. 428.—
    (β).
    With a clause as object, in direct discourse (mostly poet.):

    ad me omnes clamant: Janua culpa tua est,

    Cat. 67, 14; so Ov. F. 4, 452; Hor. S. 2, 3, 62; id. Ep. 1, 17, 48; 1, 19, 47; id. A. P. 460; Suet. Caes. 82; Sen. Ep. 27, 1 al.—
    (γ).
    With a clause as object, in indirect discourse:

    clamant omnes indignissime Factum esse,

    Ter. Ad. 1, 2, 11:

    quid facto esset opus puerperae... illis clamat de viā,

    id. And. 3, 2, 11; Cic. Mur. 37, 78:

    solos felices viventes clamat in urbe,

    Hor. S. 1, 1, 12.—
    (δ).
    With final clause:

    clamare coeperunt, sibi ut haberet hereditatem,

    Cic. Verr. 2, 2, 19, § 47; Dig. 29, 5, 1, § 55:

    clamans in hostem, ne rex Croesus occideretur,

    Gell. 5, 9, 2.—
    B.
    Trop., of abstract things, to proclaim, declare:

    quom mi ipsum nomen ejus Archidemides Clamaret dempturum esse, si quid crederem,

    Plaut. Bacch. 2, 3, 51; cf.:

    eum ipsum (sc. Regulum) clamat virtus beatiorem fuisse quam potantem in rosā Thorium,

    Cic. Fin. 2, 20, 65; 4, 19, 55:

    quae (tabulae) se corruptas atque interlitas esse clamant,

    id. Verr. 2, 2, 42, § 104; Cat. 6, 7:

    quid enim restipulatio clamat?

    Cic. Rosc. Com. 13, 37; id. Cat. 1, 8, 21; cf. clamito, Il.

    Lewis & Short latin dictionary > clamo

  • 10 boō

        boō —, —, āre    [BOV-], to cry out, resound, O.
    * * *
    I
    boare, boavi, boatus V
    cry aloud, roar, bellow; call loudly upon
    II
    boere, -, - V
    cry aloud, roar, bellow; call loudly upon

    Latin-English dictionary > boō

  • 11 bovo

    I
    bovare, bovavi, bovatus V
    cry aloud, roar, bellow; call loudly upon
    II
    bovere, -, - V
    cry aloud, roar, bellow; call loudly upon

    Latin-English dictionary > bovo

  • 12 clāmitō

        clāmitō āvī, ātus, āre, freq.    [clamo], to cry aloud, bawl, vociferate: (passer) vano clamitans, Ph.: quid clamitas? T.: haec, L.: Me sycophantam, call, T.: clamitans, ‘Indignum facinus,’ T.: clamitas: ‘quo usque ista dicis?’: ‘ad arma,’ clamitans, L.: falsa esse illa: liberum se... esse, Cs.: clamitabat audiret matrem, Ta.— Pass impers.: ‘Thalassio ferri’ clamitatum, L.—Fig., to proclaim, reveal, betray: supercilia clamitare calliditatem videntur.
    * * *
    clamitare, clamitavi, clamitatus V
    cry out, yell; shout repeatedly, clamor; proclaim; name/call repeatedly/loudly

    Latin-English dictionary > clāmitō

  • 13 clamito

    clāmĭto, āvi, ātum ( part. pres. nom. plur. clamitantis, Varr. ap. Non. p. 356), 1, v. freq. n. and a. [clamo], to cry out violently or aloud, to bawl out, vociferate (class., esp. freq. since the Aug. per.; in Cic. only twice; not in Quint.; usu. of human beings).
    I.
    Neutr. (rare):

    ut illi clamitant,

    Cic. Caecin. 3, 9;

    of a bird: ipsum (passerem) accipiter... vano clamitantem interficit,

    Phaedr. 1, 9, 7.—
    II.
    Act.
    A.
    With the words or thoughts uttered as object.
    1.
    With direct citation:

    Chremes clamitans: Indignum facinus,

    Ter. And. 1, 1, 117:

    atque clamitas, Laterensis: quo usque ista dicis?

    Cic. Planc. 31, 75:

    quidam caricas vendens Cauneas clamitabat,

    id. Div. 2, 40, 84:

    Volero, clamitans provoco,

    Liv. 2, 55, 7:

    ad arma, et: pro vestram fidem, cives, clamitans,

    id. 9, 24, 9; 27, 48, 12; Suet. Aug. 40; Tac. A. 1, 18.—
    2.
    With acc. and inf.:

    clamitabat falsa esse illa, quae, etc.,

    Cic. Tusc. 2, 25, 60:

    saepe clamitans, liberum se... esse,

    Caes. B. G. 5, 7; Cael. ap. Cic. Fam. 8, 12, 2:

    clamitare coepit... ad Philotam decurrisse,

    Curt. 6, 7, 27; 9, 8, 7; 10, 7, 10:

    clamitans non corporis esse sed loci morbum,

    Sen. Ep. 104, 1; Suet. Calig. 58; Tac. A. 12, 7; 12, 35; id. H. 2, 29; cf. id. ib. 3, 10.— Pass. impers.:

    multisque sciscitantibus cuinam eam ferrent... Thalassio ferri clamitatum,

    Liv. 1, 9, 12.—
    3.
    With subj.:

    Messalina clamitabat... audiret Octaviae matrem,

    Tac. A. 11, 34:

    Mnester clamitans aspiceret verberum notas,

    id. ib. 11, 36; 16, 10.—
    4.
    With acc.:

    quid clamitas?

    Ter. And. 4, 4, 28:

    haec Volscio clamitante,

    Liv. 3, 13, 3:

    quorum clamitant nomina,

    Plin. Ep. 9, 6, 2:

    saeva et detestanda alicui,

    to imprecate, Tac. A. 3, 23.—
    5.
    With ut or ne:

    Acerronia... dum se Agrippinam esse utque subveniretur matri principis clamitat, conficitur,

    Tac. A. 14, 5; cf.:

    neve consulatus sui collegam dederet liberto... clamitabat,

    id. ib. 16, 10.—
    B.
    With personal obj.:

    clamitant me ut revortar,

    call on me, Plaut. Ps. 5, 1, 30 Lorenz (Fleck. inclamitant):

    clamitent Ne sycophantam,

    call, Ter. And. 4, 5, 20:

    clamitans eum modo consulem modo dictatorem,

    Ascon. p. 34, 13 Bait.:

    plausores, Augustianos militesque se triumphi ejus clamitantes,

    Suet. Ner. 25. —
    C.
    Trop., of things, to proclaim, reveal, betray:

    nonne ipsum caput et supercilia illa penitus abrasa olere malitiam et clamitare calliditatem videntur?

    Cic. Rosc. Am. 7, 20.

    Lewis & Short latin dictionary > clamito

  • 14 imploro

    implōro ( inpl-), āvi, ātum, 1 (archaic form: endoplorato implorato, quod est cum questione inclamare: implorare namque est cum fletu rogare, quod est proprie vapulantis, Paul. ex Fest. p. 77 Müll.), v. a. [in-ploro], to invoke with tears, call to one ' s assistance, call upon for aid; to invoke, beseech, entreat, implore (freq. and class.; cf. invoco).
    I.
    With personal objects:

    quem enim alium appellem? quem obtester? quem implorem?

    Cic. Fl. 2, 4; cf.: vos etiam atque etiam imploro et appello, sanctissimae deae... deos deasque omnes imploro atque obtestor, id. Verr. 2, 5, 72, § 188:

    deos precari, venerari, implorare debetis, ut, etc.,

    id. Cat. 2, 13, 29 fin.; cf.:

    nomen filii, i. e. filium nomine,

    id. Verr. 2, 5, 49, § 129:

    mulieres milites passis crinibus flentes implorabant, ne, etc.,

    Caes. B. G. 1, 51 fin.:

    imploratus a Siculis in auxilium,

    Just. 23, 3; cf.:

    ad cujus auxilium Hamilcar imploratus,

    id. 22, 2:

    a Veiis exercitum Camillumque ducem implorabunt,

    Liv. 9, 4, 13.—With two acc. (very rare):

    Romanos imploratos auxilium adversus Philippum tulisse opem,

    Liv. 34, 23, 3.—
    II.
    With inanim. or abstr. objects, to pray earnestly for, to beseech, entreat, implore, appeal to:

    qui deus appellandus est? cujus hominis fides imploranda est?

    Cic. Quint. 30, 94 fin.:

    misericordiam,

    id. Mur. 40, 86; cf.:

    vestram fidem, dignitatem, religionem in judicando non imploro,

    id. Verr. 2, 3, 62, § 146; id. Mil. 34, 92:

    sensus vestros,

    id. Sull. 23, 64:

    Heracliti memoriam,

    id. Ac. 2, 4, 11:

    implorantes jura libertatis et civitatis,

    id. Verr. 2, 1, 3, § 7:

    mater filii nomen implorans,

    repeating aloud with tears, id. ib. 2, 5, 49, §

    129: auxilium a populo Romano,

    Caes. B. G. 1, 31, 7; so,

    nequicquam ejus auxilium, si postea velit, senatum imploraturum,

    id. B. C. 1, 1 fin.:

    auxilium prope eversae urbi,

    Liv. 4, 9, 1:

    quae (altera pars) non oratoris ingenium, sed consulis auxilium implorat et flagitat,

    Cic. Rab. Perd. 3, 9; cf. id. de Or. 2, 33, 144; Caes. B. G. 1, 32, 4:

    unius opem,

    Cic. Rep. 1, 40; cf.:

    poscit opem chorus et... Caelestes implorat aquas docta prece blandus,

    Hor. Ep. 2, 1, 135:

    leges,

    Liv. 3, 56, 12.— Rarely absol.:

    mederis erroribus, sed implorantibus,

    Plin. Pan. 46, 8.

    Lewis & Short latin dictionary > imploro

  • 15 inploro

    implōro ( inpl-), āvi, ātum, 1 (archaic form: endoplorato implorato, quod est cum questione inclamare: implorare namque est cum fletu rogare, quod est proprie vapulantis, Paul. ex Fest. p. 77 Müll.), v. a. [in-ploro], to invoke with tears, call to one ' s assistance, call upon for aid; to invoke, beseech, entreat, implore (freq. and class.; cf. invoco).
    I.
    With personal objects:

    quem enim alium appellem? quem obtester? quem implorem?

    Cic. Fl. 2, 4; cf.: vos etiam atque etiam imploro et appello, sanctissimae deae... deos deasque omnes imploro atque obtestor, id. Verr. 2, 5, 72, § 188:

    deos precari, venerari, implorare debetis, ut, etc.,

    id. Cat. 2, 13, 29 fin.; cf.:

    nomen filii, i. e. filium nomine,

    id. Verr. 2, 5, 49, § 129:

    mulieres milites passis crinibus flentes implorabant, ne, etc.,

    Caes. B. G. 1, 51 fin.:

    imploratus a Siculis in auxilium,

    Just. 23, 3; cf.:

    ad cujus auxilium Hamilcar imploratus,

    id. 22, 2:

    a Veiis exercitum Camillumque ducem implorabunt,

    Liv. 9, 4, 13.—With two acc. (very rare):

    Romanos imploratos auxilium adversus Philippum tulisse opem,

    Liv. 34, 23, 3.—
    II.
    With inanim. or abstr. objects, to pray earnestly for, to beseech, entreat, implore, appeal to:

    qui deus appellandus est? cujus hominis fides imploranda est?

    Cic. Quint. 30, 94 fin.:

    misericordiam,

    id. Mur. 40, 86; cf.:

    vestram fidem, dignitatem, religionem in judicando non imploro,

    id. Verr. 2, 3, 62, § 146; id. Mil. 34, 92:

    sensus vestros,

    id. Sull. 23, 64:

    Heracliti memoriam,

    id. Ac. 2, 4, 11:

    implorantes jura libertatis et civitatis,

    id. Verr. 2, 1, 3, § 7:

    mater filii nomen implorans,

    repeating aloud with tears, id. ib. 2, 5, 49, §

    129: auxilium a populo Romano,

    Caes. B. G. 1, 31, 7; so,

    nequicquam ejus auxilium, si postea velit, senatum imploraturum,

    id. B. C. 1, 1 fin.:

    auxilium prope eversae urbi,

    Liv. 4, 9, 1:

    quae (altera pars) non oratoris ingenium, sed consulis auxilium implorat et flagitat,

    Cic. Rab. Perd. 3, 9; cf. id. de Or. 2, 33, 144; Caes. B. G. 1, 32, 4:

    unius opem,

    Cic. Rep. 1, 40; cf.:

    poscit opem chorus et... Caelestes implorat aquas docta prece blandus,

    Hor. Ep. 2, 1, 135:

    leges,

    Liv. 3, 56, 12.— Rarely absol.:

    mederis erroribus, sed implorantibus,

    Plin. Pan. 46, 8.

    Lewis & Short latin dictionary > inploro

  • 16 ex-clāmō

        ex-clāmō āvī, ātus, āre,    to call out, cry aloud, exclaim: contiones saepe exclamare vidi, applaud loudly: illa exclamat, ‘minume gentium,’ T.: Latine exclamat nostros frustra pugnare, S.: exclamavisse, ut bono essent animo, etc.: ut equites desilirent, L.: Ciceronem exclamavit.

    Latin-English dictionary > ex-clāmō

  • 17 clamo

    to call, shout, cry aloud, proclaim, declare.

    Latin-English dictionary of medieval > clamo

  • 18 exclamo

    to shout, cry aloud, exclaim, call someone by name.

    Latin-English dictionary of medieval > exclamo

  • 19 legens

    1.
    lēgo, āvi, ātum (archaic perf. legassit for legaverit, Fragm. XII. Tab. ap. Cic. Inv. 2, 50, 148), 1, v. a. [lex; and therefore qs. lege creare], a publicist's and jurid. t. t.
    I.
    A publicist's t. t.
    A.
    To send with a commission or charge, to send on an embassy, send as ambassador; to depute, despatch:

    ne hoc quidem senatui relinquebas, ut legati ex ejus ordinis auctoritate legarentur,

    Cic. Vatin. 15, 35:

    hominem honestum ac nobilem legarunt ad Apronium,

    id. Verr. 2, 3, 48, § 114: eos privatae rei causa legari, id. Fam. 3, 8, 4:

    juste pieque legatus venio,

    Liv. 1, 32:

    tres adulescentes in Africam legantur, qui reges adeant, etc.,

    Sall. J. 21, 4:

    quos Athenienses Romam ad senatum legaverant impetratum, etc.,

    Gell. 7, 14, 8.—
    2.
    Transf. to the commission itself (ante- and post-class.):

    quae verba legaverint Rhodii ad hostium ducem,

    what they told him through their deputies, Gell. 15, 31 in lemm.
    b.
    Beyond the official sphere:

    quin potius, quod legatum est tibi negotium, Id curas?

    committed, intrusted, Plaut. Cas. 1, 12.—
    B.
    To appoint or choose as deputy (as the official assistant, lieutenant, of a general or governor):

    eum (Messium) Caesari legarat Appius,

    Cic. Att. 4, 15, 9:

    ego me a Pompeio legari ita sum passus, ut, etc.,

    id. ib. 4, 2, 6:

    istum legatum iri non arbitror,

    id. ib. 10, 1, 4:

    ne legaretur Gabinius Pompeio expetenti,

    id. de Imp. Pomp. 19, 57:

    Dolabella me sibi legavit,

    chose me for his lieutenant, id. Att. 15, 11, 4:

    Calpurnius parato exercitu legat sibi homines nobiles, etc.,

    Sall. J. 28.—
    II.
    A jurid. t. t.: aliquid, to appoint by a last will or testament, to leave or bequeath as a legacy (class.):

    Numitori, qui stirpis maximus erat, regnum vetustum Silviae gentis legat,

    Liv. 1, 3: legavit quidam uxori mundum omne penumque, Lucil. ap. Gell. 4, 1, 3:

    usumfructum omnium bonorum Caesenniae legat,

    Cic. Caecin. 4, 11:

    Fabiae pecunia legata est a viro,

    id. Top. 3, 14:

    cui argentum omne legatum est,

    Quint. 5, 10, 62:

    in argento legato,

    id. 7, 2, 11.—
    B.
    Aliquid alicui ab aliquo, to leave one a legacy to be paid by the principal heir:

    uxori testamento legat grandem pecuniam a filio, si qui natus esset: ab secundo herede nihil legat,

    Cic. Clu. 12, 33:

    si paterfamilias uxori ancillarum usum fructum legavit a filio, neque a secundo herede legavit,

    id. Top. 4, 21; Quint. 7, 9, 5.—Hence,
    1.
    lēgātus, i, m.
    A.
    (Acc. to lego, I. A.) An ambassador, legate, Cic. Vatin. 15, 35:

    legatos mittere,

    id. de Imp. Pomp. 12, 35:

    ad senatum legatos de aliqua re mittere,

    id. de Or. 2, 37, 155; cf.:

    missi magnis de rebus uterque Legati,

    Hor. S. 1, 5, 29:

    legatos mittere ad indicendum bellum,

    Liv. 31, 8; Ov. M. 14, 527.—
    B.
    (Acc. to lego, I. B.).
    a.
    An official assistant given to a general or the governor of a province, a deputy, lieutenant, lieutenant-general:

    quos legatos tute tibi legasti?

    Cic. Pis. 14, 33:

    qui M. Aemilio legati fuerunt,

    id. Clu. 36, 99:

    Quintus frater meus legatus est Caesaris,

    id. Fam. 1, 9, 21; id. Off. 3, 20, 79; cf.:

    Murena summo imperatori legatus L. Lucullo fuit, qua in legatione duxit exercitum, etc.,

    id. Mur. 9, 20; 14, 32:

    neque se ei legatum defuturum,

    id. Phil. 11, 7, 17; Val. Max. 5, 5, 1:

    hiberna cum legato praefectoque tradidisses,

    Cic. Pis. 35, 86:

    (Calvisius) duos legatos Uticae reliquerat,

    id. Phil. 3, 10 fin.:

    quaestorius,

    id. Verr. 2, 1, 21, § 56; Caes. B. G. 2, 5 fin.:

    L. Caesar, cujus pater Caesaris erat legatus,

    id. B. C. 1, 8, 2:

    magnitudo et splendor legati,

    Liv. 38, 58, 9:

    in magna legatum quaere popina,

    Juv. 8, 172.—
    b.
    Under the emperors, a governor sent to a province by the emperor, Tac. A. 12, 40; id. Agr. 33; Suet. Vesp. 4; Spart. Hadr. 3 et saep.; cf. legatio, I. B. 2., and Orell. ad Tac. Agr. 9.—
    (β).
    Legati legionum, commanders, Suet. Tib. 19; id. Vesp. 4; cf.:

    Caesar singulis legionibus singulos legatos et quaestorem praefecit,

    Caes. B. G. 1, 52; Tac. A. 2, 36; id. H. 1, 7.—Also called;

    legatus praetorius,

    Tac. Agr. 7.—
    2.
    lēgātum, i, n. (acc. to lego, II.), a bequest, legacy:

    legatum est delibatio hereditatis, qua testator ex eo, quod universum heredis foret, alicui quid collatum velit,

    Dig. 30, 116:

    Hortensii legata cognovi,

    Cic. Att. 7, 3, 9:

    reliqua legata varie dedit,

    Suet. Aug. 101; id. Tib. 48:

    legatum peto ex testamento,

    Quint. 4, 2, 6:

    jus capiendi legata alicui adimere,

    Suet. Dom. 8:

    cymbala pulsantis legatum amici,

    Juv. 9, 62:

    legatorum genera sunt quattuor,

    Gai. Inst. 2, 192; cf. sqq.
    2.
    lĕgo, lēgi, lectum ( gen. plur. part. legentum, Ov. Tr. 1. 7, 25), 3, v. a. [Gr. legô, logos, logas, etc.; Lat. legumen, di-leg-ens, neg-leg-o, etc.; cf. Germ. lesen], to bring together, to gather, collect.
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.:

    oleam,

    Cato, R. R. 144:

    nuces,

    Cic. de Or. 2, 66, 265:

    herbas collibus,

    Ov. M. 14, 347: flores et humi nascentia fraga, [p. 1048] Verg. E. 3, 92; cf.:

    roscida mala,

    id. ib. 8, 38:

    flores in calathos,

    Ov. F. 5, 218:

    spolia caesorum,

    Liv. 5, 39:

    quos (montanos asparagos),

    Juv. 11, 69.—Of the dead who have been burned:

    ossa,

    Ov. H. 10, 150:

    homini mortuo ossa,

    Cic. Leg. 2, 24, 60: ossa filii, Sen. de Ira, 2, 33, 6; cf. Quint. 8, 5, 21; Lact. de Mort. Persec. 21, 11:

    reliquias legerunt primores equestris ordinis,

    Suet. Aug. 100. —
    B.
    Esp.
    1.
    To take out, pick out, extract, remove:

    quibusdam et radi ossa et legi... quae sine totius pernicie corporis haerere non poterant,

    Sen. Prov. 1, 3, 2:

    ossa vivis,

    id. ad Marc. 22, 3:

    ossa in capite lecta,

    id. Ben. 5, 24, 3:

    ossa e vulneribus,

    Quint. 6, 1, 30.—
    2.
    To pluck, strip, gather fruit from (a tree, etc.):

    oleam qui legerit,

    Cato, R. R. 144, 1:

    ficus non erat apta legi,

    Ov. F. 2, 254.—
    3.
    Poet.: legere fila, to wind up:

    extrema Lauso Parcae fila legunt,

    i. e. spin the last thread of life, Verg. A. 10, 815; cf.:

    quae dedit ingrato fila legenda viro,

    Ov. F. 3, 462:

    stamen,

    Prop. 4 (5), 4, 40 (42).—
    4.
    Naut. t. t.: vela legere, to draw together, furl:

    omnis navita ponto umida vela legit,

    Verg. G. 1, 373:

    vela legunt socii,

    id. A. 3, 532:

    ipse dabit tenera vela, legetque manu,

    Ov. H. 15, 215; Val. Fl. 2, 13:

    prora funem legit Argus ab alta,

    draws in, takes in, id. 1, 312:

    ancoras classis legit,

    is weighing anchor, Sen. Troad. 759.—
    5.
    To take to one's self unjustly, to carry off, steal, purloin, plunder, abstract (not in Cic.): omnia viscatis manibus leget, omnia sumet: crede mihi, auferet omnia, Lucil. ap. Non. 332 and 396, 4:

    majus esse maleficium stuprare ingenuam quam sacrum legere,

    Auct. Her. 2, 30 fin.:

    sacra divum,

    Hor. S. 1, 3, 117:

    soceros legere et gremiis abducere pactas,

    Verg. A. 10, 79 Serv. ad loc. (but Forbig. renders legere here as = eligere, sumere; cf. 8. infra).—
    6.
    Of places, to go, pass, or wander through ( poet.):

    nec me studiosius altera saltus Legit,

    Ov. M. 5, 579:

    pars cetera pontum Pone legit,

    sails through, Verg. A. 2, 207:

    vada dura lego,

    id. ib. 3, 706:

    freta,

    id. ib. 3, 127:

    aequora Afra,

    Ov. F. 4, 289:

    Ioniumque rapax Icariumque legit,

    id. ib. 4, 566: vestigia alicujus, to follow one's footsteps, to track or pursue him:

    subsequitur pressoque legit vestigia gressu,

    id. M. 3, 17; cf.:

    et vestigia retro Observata legit,

    Verg. A. 9, 392:

    tortos orbes,

    to wander through, id. ib. 12, 481.—
    7.
    To pass or sail by, to skirt, to coast along a shore, land, or place (mostly poet.):

    Inarimen Prochytenque legit,

    Ov. M. 14, 89; 15, 705; 709: primi litoris oram, coast along, i. e. not enter into details, Verg. G. 2, 44; id. E. 8, 7:

    navibus oram Italiae,

    Liv. 21, 51 fin.:

    oram Campaniae,

    Suet. Tib. 11; cf.

    terram,

    id. Aug. 16. —
    8.
    Pregn., to choose from a number, to pick out, single out, select, elect (class.):

    alia esse oportet forma quem tu pugno legeris,

    pick out to fight with, Plaut. Am. 1, 1, 160:

    judices,

    Cic. Phil. 5, 6, 16:

    omnia, quae leget quaeque reiciet,

    id. Fin. 4, 15, 40:

    scribam,

    to elect, appoint, id. Clu. 45, 126:

    condiciones nubendi,

    id. Cael. 15:

    cives in patres,

    Liv. 23, 22:

    viros ad bella,

    Ov. M. 7, 669:

    geminasque legit de classe biremes,

    Verg. A. 8, 79: legit virum vir, each one singles out his man (of the combatants in a battle), id. ib. 11, 632:

    senatum ad modum pristinum redegit duabus lectionibus: prima ipsorum arbitratu, quo vir virum legit,

    Suet. Aug. 35; Tac. H. 1, 18: neque ejus legendam filiam (sc. virginem Vestalem) qui domicilium in Italia non haberet, At. Cap. ap. Gell. 1, 12, 8.—
    * (β).
    With inf.:

    fidissima custos Lecta sacrum justae veneri occultare pudorem,

    Stat. Th. 1, 530.
    II.
    Trop.
    * A.
    To catch up, i. e. overhear a conversation:

    nunc huc concedam, ut horum sermonem legam,

    Plaut. Ps. 1, 4, 21 (cf. sublegere, id. Mil. 4, 2. 98).—
    B.
    To catch with the eye, to view, observe, behold, survey, see.
    * 1.
    In gen.:

    tumulum capit, unde omnes longo ordine posset Adversos legere,

    Verg. A. 6, 755 Heyne ad loc.; and cf. Verg. A. 6, 34.—
    2.
    In partic., to read or peruse a writing:

    ut eos libros per te ipse legeres,

    Cic. Top. 1:

    defensionem causae,

    id. Verr. 2, 5, 43, § 112:

    legi apud Clitomachum, A. Albium jocantem dixisse, etc.,

    id. Ac. 2, 45, 137:

    aliquid studiose intenteque,

    Plin. Ep. 9, 13, 1:

    significas legisse te in quadam epistula mea, jussisse Verginium, etc.,

    id. ib. 9, 19, 1: philosophorum consultorumque opiniones, Quint. 12, 11, 17:

    liber tuus et lectus est et legitur a me diligenter,

    Cic. Fam. 6, 5, 1:

    orationem,

    Quint. 1, 1, 6:

    aiunt multum legendum esse non multa,

    Plin. Ep. 7, 9, 15.—With a pers. obj.:

    antiquos et novos,

    Quint. 2, 5, 23:

    antiquos studiosius,

    id. 3, 6, 62:

    poëtas,

    id. 1, 4, 4. —In pass.:

    Horatius fere solus legi dignus,

    Quint. 10, 1, 96:

    si cum judicio legatur Cassius Severus,

    id. 10, 1, 116:

    dumque legar, mecum pariter tua fama legetur,

    Ov. Tr. 5, 14, 5:

    sepulcra legens,

    when reading epitaphs, Cic. de Sen. 7, 21:

    legentium plerisque,

    Liv. 1 praef. §

    4: opus nescio an minimae legentibus futurum voluptati,

    to my readers, Quint. 3, 1, 2; cf. id. 9, 4, 2; 2, 5, 3:

    nec Cynicos nec Stoica dogmata,

    Juv. 13, 121.— Absol.:

    legendi usus,

    Lact. 3, 25, 9:

    memoriam continuus legendi usus instruit,

    Macr. S. 1, 5, 1.—
    b.
    In partic.
    (α).
    To read out, read aloud, recite (esp. freq. in post-Aug. authors):

    convocatis auditoribus volumen legere, etc.,

    Cic. Brut. 51, 191: codicem pro contione, id. Fragm. ap. Quint. 4, 4, 8:

    audio me male legere, dumtaxat versus, orationes enim commodius,

    Plin. Ep. 9, 34:

    obturem impune legentibus aures,

    Hor. Ep. 2, 2, 105:

    quem vero arripuit tenet occiditque legendo,

    with recitation, id. A. P. 475:

    quis dabit historico quantum daret acta legenti,

    to read him the news, Juv. 7, 104.—
    (β).
    To find in an author or a writing:

    ut scriptum legimus,

    Cic. Deiot. 7, 19:

    legi etiam scriptum, esse avem quandam, etc.,

    id. N. D. 2. 49 init.:

    ego vero haec scripta legi,

    id. Planc. 39, 94:

    praeterea scriptum legimus, Gallos in venatibus tinguere sagittas,

    Gell. 17, 15, 7. relatum legere, Nep. praef. 1.— Pass.:

    in aliis codicibus non peccato sed peccatis legitur,

    Aug. Cont. Jul. Rel. 1, 22; id. Don. Persev. 6 init. al.—
    C.
    A publicist's t. t.: legere senatum, to read over or call off the names of senators (which was done by the censors;

    v. lectio, II. A. 2.): censores fideli concordia senatum legerunt,

    Liv. 40, 51; 9, 29; 9, 30; 9, 46; 43, 15 al.—Hence, lĕgens, entis, Part. as subst. m., a reader ( poet. and in post-Aug. prose for lector), Ov. Tr. 1, 7, 25.— Plur., Liv. praef. 4; Quint. 3, 1, 2; Plin. 8, 16, 17, § 44; Tac. A. 4, 33.—Also, lectus, a, um, P. a., chosen, picked out, selected; choice, excellent (class.): argenti lectae numeratae minae, good, i. e. of full weight, Plaut. Ps. 4, 7, 50; so,

    argentum,

    Ter. Phorm. 1, 2, 3:

    ut neque vir melior neque lectior femina in terris sit,

    Cic. Inv. 1, 31, 52:

    lectissimi viri atque ornatissimi,

    id. Verr. 2, 1, 6, § 15; cf. id. Div. in Caecil. 9, 29:

    uxor lectissima,

    id. Inv. 1, 31, 52:

    (verbis) lectis atque illustribus uti,

    id. de Or. 3, 37, 150:

    nihil est aliud... pulcre et oratorie dicere nisi optimis sententiis verbisque lectissimis dicere,

    id. Or. 68, 227:

    juvenum lectissime,

    Stat. S. 5, 1, 247; cf.:

    viginti lectis equitum comitatus,

    Verg. A. 9, 48.—Hence, adv.: lectē, choicely, selectly (very rare):

    ab lego lecte ac lectissime,

    Varr. L. L. 6, § 36 Müll.— Comp.:

    lectius,

    Varr. R. R. 1, 54, 2 (al. lecta).

    Lewis & Short latin dictionary > legens

  • 20 lego

    1.
    lēgo, āvi, ātum (archaic perf. legassit for legaverit, Fragm. XII. Tab. ap. Cic. Inv. 2, 50, 148), 1, v. a. [lex; and therefore qs. lege creare], a publicist's and jurid. t. t.
    I.
    A publicist's t. t.
    A.
    To send with a commission or charge, to send on an embassy, send as ambassador; to depute, despatch:

    ne hoc quidem senatui relinquebas, ut legati ex ejus ordinis auctoritate legarentur,

    Cic. Vatin. 15, 35:

    hominem honestum ac nobilem legarunt ad Apronium,

    id. Verr. 2, 3, 48, § 114: eos privatae rei causa legari, id. Fam. 3, 8, 4:

    juste pieque legatus venio,

    Liv. 1, 32:

    tres adulescentes in Africam legantur, qui reges adeant, etc.,

    Sall. J. 21, 4:

    quos Athenienses Romam ad senatum legaverant impetratum, etc.,

    Gell. 7, 14, 8.—
    2.
    Transf. to the commission itself (ante- and post-class.):

    quae verba legaverint Rhodii ad hostium ducem,

    what they told him through their deputies, Gell. 15, 31 in lemm.
    b.
    Beyond the official sphere:

    quin potius, quod legatum est tibi negotium, Id curas?

    committed, intrusted, Plaut. Cas. 1, 12.—
    B.
    To appoint or choose as deputy (as the official assistant, lieutenant, of a general or governor):

    eum (Messium) Caesari legarat Appius,

    Cic. Att. 4, 15, 9:

    ego me a Pompeio legari ita sum passus, ut, etc.,

    id. ib. 4, 2, 6:

    istum legatum iri non arbitror,

    id. ib. 10, 1, 4:

    ne legaretur Gabinius Pompeio expetenti,

    id. de Imp. Pomp. 19, 57:

    Dolabella me sibi legavit,

    chose me for his lieutenant, id. Att. 15, 11, 4:

    Calpurnius parato exercitu legat sibi homines nobiles, etc.,

    Sall. J. 28.—
    II.
    A jurid. t. t.: aliquid, to appoint by a last will or testament, to leave or bequeath as a legacy (class.):

    Numitori, qui stirpis maximus erat, regnum vetustum Silviae gentis legat,

    Liv. 1, 3: legavit quidam uxori mundum omne penumque, Lucil. ap. Gell. 4, 1, 3:

    usumfructum omnium bonorum Caesenniae legat,

    Cic. Caecin. 4, 11:

    Fabiae pecunia legata est a viro,

    id. Top. 3, 14:

    cui argentum omne legatum est,

    Quint. 5, 10, 62:

    in argento legato,

    id. 7, 2, 11.—
    B.
    Aliquid alicui ab aliquo, to leave one a legacy to be paid by the principal heir:

    uxori testamento legat grandem pecuniam a filio, si qui natus esset: ab secundo herede nihil legat,

    Cic. Clu. 12, 33:

    si paterfamilias uxori ancillarum usum fructum legavit a filio, neque a secundo herede legavit,

    id. Top. 4, 21; Quint. 7, 9, 5.—Hence,
    1.
    lēgātus, i, m.
    A.
    (Acc. to lego, I. A.) An ambassador, legate, Cic. Vatin. 15, 35:

    legatos mittere,

    id. de Imp. Pomp. 12, 35:

    ad senatum legatos de aliqua re mittere,

    id. de Or. 2, 37, 155; cf.:

    missi magnis de rebus uterque Legati,

    Hor. S. 1, 5, 29:

    legatos mittere ad indicendum bellum,

    Liv. 31, 8; Ov. M. 14, 527.—
    B.
    (Acc. to lego, I. B.).
    a.
    An official assistant given to a general or the governor of a province, a deputy, lieutenant, lieutenant-general:

    quos legatos tute tibi legasti?

    Cic. Pis. 14, 33:

    qui M. Aemilio legati fuerunt,

    id. Clu. 36, 99:

    Quintus frater meus legatus est Caesaris,

    id. Fam. 1, 9, 21; id. Off. 3, 20, 79; cf.:

    Murena summo imperatori legatus L. Lucullo fuit, qua in legatione duxit exercitum, etc.,

    id. Mur. 9, 20; 14, 32:

    neque se ei legatum defuturum,

    id. Phil. 11, 7, 17; Val. Max. 5, 5, 1:

    hiberna cum legato praefectoque tradidisses,

    Cic. Pis. 35, 86:

    (Calvisius) duos legatos Uticae reliquerat,

    id. Phil. 3, 10 fin.:

    quaestorius,

    id. Verr. 2, 1, 21, § 56; Caes. B. G. 2, 5 fin.:

    L. Caesar, cujus pater Caesaris erat legatus,

    id. B. C. 1, 8, 2:

    magnitudo et splendor legati,

    Liv. 38, 58, 9:

    in magna legatum quaere popina,

    Juv. 8, 172.—
    b.
    Under the emperors, a governor sent to a province by the emperor, Tac. A. 12, 40; id. Agr. 33; Suet. Vesp. 4; Spart. Hadr. 3 et saep.; cf. legatio, I. B. 2., and Orell. ad Tac. Agr. 9.—
    (β).
    Legati legionum, commanders, Suet. Tib. 19; id. Vesp. 4; cf.:

    Caesar singulis legionibus singulos legatos et quaestorem praefecit,

    Caes. B. G. 1, 52; Tac. A. 2, 36; id. H. 1, 7.—Also called;

    legatus praetorius,

    Tac. Agr. 7.—
    2.
    lēgātum, i, n. (acc. to lego, II.), a bequest, legacy:

    legatum est delibatio hereditatis, qua testator ex eo, quod universum heredis foret, alicui quid collatum velit,

    Dig. 30, 116:

    Hortensii legata cognovi,

    Cic. Att. 7, 3, 9:

    reliqua legata varie dedit,

    Suet. Aug. 101; id. Tib. 48:

    legatum peto ex testamento,

    Quint. 4, 2, 6:

    jus capiendi legata alicui adimere,

    Suet. Dom. 8:

    cymbala pulsantis legatum amici,

    Juv. 9, 62:

    legatorum genera sunt quattuor,

    Gai. Inst. 2, 192; cf. sqq.
    2.
    lĕgo, lēgi, lectum ( gen. plur. part. legentum, Ov. Tr. 1. 7, 25), 3, v. a. [Gr. legô, logos, logas, etc.; Lat. legumen, di-leg-ens, neg-leg-o, etc.; cf. Germ. lesen], to bring together, to gather, collect.
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.:

    oleam,

    Cato, R. R. 144:

    nuces,

    Cic. de Or. 2, 66, 265:

    herbas collibus,

    Ov. M. 14, 347: flores et humi nascentia fraga, [p. 1048] Verg. E. 3, 92; cf.:

    roscida mala,

    id. ib. 8, 38:

    flores in calathos,

    Ov. F. 5, 218:

    spolia caesorum,

    Liv. 5, 39:

    quos (montanos asparagos),

    Juv. 11, 69.—Of the dead who have been burned:

    ossa,

    Ov. H. 10, 150:

    homini mortuo ossa,

    Cic. Leg. 2, 24, 60: ossa filii, Sen. de Ira, 2, 33, 6; cf. Quint. 8, 5, 21; Lact. de Mort. Persec. 21, 11:

    reliquias legerunt primores equestris ordinis,

    Suet. Aug. 100. —
    B.
    Esp.
    1.
    To take out, pick out, extract, remove:

    quibusdam et radi ossa et legi... quae sine totius pernicie corporis haerere non poterant,

    Sen. Prov. 1, 3, 2:

    ossa vivis,

    id. ad Marc. 22, 3:

    ossa in capite lecta,

    id. Ben. 5, 24, 3:

    ossa e vulneribus,

    Quint. 6, 1, 30.—
    2.
    To pluck, strip, gather fruit from (a tree, etc.):

    oleam qui legerit,

    Cato, R. R. 144, 1:

    ficus non erat apta legi,

    Ov. F. 2, 254.—
    3.
    Poet.: legere fila, to wind up:

    extrema Lauso Parcae fila legunt,

    i. e. spin the last thread of life, Verg. A. 10, 815; cf.:

    quae dedit ingrato fila legenda viro,

    Ov. F. 3, 462:

    stamen,

    Prop. 4 (5), 4, 40 (42).—
    4.
    Naut. t. t.: vela legere, to draw together, furl:

    omnis navita ponto umida vela legit,

    Verg. G. 1, 373:

    vela legunt socii,

    id. A. 3, 532:

    ipse dabit tenera vela, legetque manu,

    Ov. H. 15, 215; Val. Fl. 2, 13:

    prora funem legit Argus ab alta,

    draws in, takes in, id. 1, 312:

    ancoras classis legit,

    is weighing anchor, Sen. Troad. 759.—
    5.
    To take to one's self unjustly, to carry off, steal, purloin, plunder, abstract (not in Cic.): omnia viscatis manibus leget, omnia sumet: crede mihi, auferet omnia, Lucil. ap. Non. 332 and 396, 4:

    majus esse maleficium stuprare ingenuam quam sacrum legere,

    Auct. Her. 2, 30 fin.:

    sacra divum,

    Hor. S. 1, 3, 117:

    soceros legere et gremiis abducere pactas,

    Verg. A. 10, 79 Serv. ad loc. (but Forbig. renders legere here as = eligere, sumere; cf. 8. infra).—
    6.
    Of places, to go, pass, or wander through ( poet.):

    nec me studiosius altera saltus Legit,

    Ov. M. 5, 579:

    pars cetera pontum Pone legit,

    sails through, Verg. A. 2, 207:

    vada dura lego,

    id. ib. 3, 706:

    freta,

    id. ib. 3, 127:

    aequora Afra,

    Ov. F. 4, 289:

    Ioniumque rapax Icariumque legit,

    id. ib. 4, 566: vestigia alicujus, to follow one's footsteps, to track or pursue him:

    subsequitur pressoque legit vestigia gressu,

    id. M. 3, 17; cf.:

    et vestigia retro Observata legit,

    Verg. A. 9, 392:

    tortos orbes,

    to wander through, id. ib. 12, 481.—
    7.
    To pass or sail by, to skirt, to coast along a shore, land, or place (mostly poet.):

    Inarimen Prochytenque legit,

    Ov. M. 14, 89; 15, 705; 709: primi litoris oram, coast along, i. e. not enter into details, Verg. G. 2, 44; id. E. 8, 7:

    navibus oram Italiae,

    Liv. 21, 51 fin.:

    oram Campaniae,

    Suet. Tib. 11; cf.

    terram,

    id. Aug. 16. —
    8.
    Pregn., to choose from a number, to pick out, single out, select, elect (class.):

    alia esse oportet forma quem tu pugno legeris,

    pick out to fight with, Plaut. Am. 1, 1, 160:

    judices,

    Cic. Phil. 5, 6, 16:

    omnia, quae leget quaeque reiciet,

    id. Fin. 4, 15, 40:

    scribam,

    to elect, appoint, id. Clu. 45, 126:

    condiciones nubendi,

    id. Cael. 15:

    cives in patres,

    Liv. 23, 22:

    viros ad bella,

    Ov. M. 7, 669:

    geminasque legit de classe biremes,

    Verg. A. 8, 79: legit virum vir, each one singles out his man (of the combatants in a battle), id. ib. 11, 632:

    senatum ad modum pristinum redegit duabus lectionibus: prima ipsorum arbitratu, quo vir virum legit,

    Suet. Aug. 35; Tac. H. 1, 18: neque ejus legendam filiam (sc. virginem Vestalem) qui domicilium in Italia non haberet, At. Cap. ap. Gell. 1, 12, 8.—
    * (β).
    With inf.:

    fidissima custos Lecta sacrum justae veneri occultare pudorem,

    Stat. Th. 1, 530.
    II.
    Trop.
    * A.
    To catch up, i. e. overhear a conversation:

    nunc huc concedam, ut horum sermonem legam,

    Plaut. Ps. 1, 4, 21 (cf. sublegere, id. Mil. 4, 2. 98).—
    B.
    To catch with the eye, to view, observe, behold, survey, see.
    * 1.
    In gen.:

    tumulum capit, unde omnes longo ordine posset Adversos legere,

    Verg. A. 6, 755 Heyne ad loc.; and cf. Verg. A. 6, 34.—
    2.
    In partic., to read or peruse a writing:

    ut eos libros per te ipse legeres,

    Cic. Top. 1:

    defensionem causae,

    id. Verr. 2, 5, 43, § 112:

    legi apud Clitomachum, A. Albium jocantem dixisse, etc.,

    id. Ac. 2, 45, 137:

    aliquid studiose intenteque,

    Plin. Ep. 9, 13, 1:

    significas legisse te in quadam epistula mea, jussisse Verginium, etc.,

    id. ib. 9, 19, 1: philosophorum consultorumque opiniones, Quint. 12, 11, 17:

    liber tuus et lectus est et legitur a me diligenter,

    Cic. Fam. 6, 5, 1:

    orationem,

    Quint. 1, 1, 6:

    aiunt multum legendum esse non multa,

    Plin. Ep. 7, 9, 15.—With a pers. obj.:

    antiquos et novos,

    Quint. 2, 5, 23:

    antiquos studiosius,

    id. 3, 6, 62:

    poëtas,

    id. 1, 4, 4. —In pass.:

    Horatius fere solus legi dignus,

    Quint. 10, 1, 96:

    si cum judicio legatur Cassius Severus,

    id. 10, 1, 116:

    dumque legar, mecum pariter tua fama legetur,

    Ov. Tr. 5, 14, 5:

    sepulcra legens,

    when reading epitaphs, Cic. de Sen. 7, 21:

    legentium plerisque,

    Liv. 1 praef. §

    4: opus nescio an minimae legentibus futurum voluptati,

    to my readers, Quint. 3, 1, 2; cf. id. 9, 4, 2; 2, 5, 3:

    nec Cynicos nec Stoica dogmata,

    Juv. 13, 121.— Absol.:

    legendi usus,

    Lact. 3, 25, 9:

    memoriam continuus legendi usus instruit,

    Macr. S. 1, 5, 1.—
    b.
    In partic.
    (α).
    To read out, read aloud, recite (esp. freq. in post-Aug. authors):

    convocatis auditoribus volumen legere, etc.,

    Cic. Brut. 51, 191: codicem pro contione, id. Fragm. ap. Quint. 4, 4, 8:

    audio me male legere, dumtaxat versus, orationes enim commodius,

    Plin. Ep. 9, 34:

    obturem impune legentibus aures,

    Hor. Ep. 2, 2, 105:

    quem vero arripuit tenet occiditque legendo,

    with recitation, id. A. P. 475:

    quis dabit historico quantum daret acta legenti,

    to read him the news, Juv. 7, 104.—
    (β).
    To find in an author or a writing:

    ut scriptum legimus,

    Cic. Deiot. 7, 19:

    legi etiam scriptum, esse avem quandam, etc.,

    id. N. D. 2. 49 init.:

    ego vero haec scripta legi,

    id. Planc. 39, 94:

    praeterea scriptum legimus, Gallos in venatibus tinguere sagittas,

    Gell. 17, 15, 7. relatum legere, Nep. praef. 1.— Pass.:

    in aliis codicibus non peccato sed peccatis legitur,

    Aug. Cont. Jul. Rel. 1, 22; id. Don. Persev. 6 init. al.—
    C.
    A publicist's t. t.: legere senatum, to read over or call off the names of senators (which was done by the censors;

    v. lectio, II. A. 2.): censores fideli concordia senatum legerunt,

    Liv. 40, 51; 9, 29; 9, 30; 9, 46; 43, 15 al.—Hence, lĕgens, entis, Part. as subst. m., a reader ( poet. and in post-Aug. prose for lector), Ov. Tr. 1, 7, 25.— Plur., Liv. praef. 4; Quint. 3, 1, 2; Plin. 8, 16, 17, § 44; Tac. A. 4, 33.—Also, lectus, a, um, P. a., chosen, picked out, selected; choice, excellent (class.): argenti lectae numeratae minae, good, i. e. of full weight, Plaut. Ps. 4, 7, 50; so,

    argentum,

    Ter. Phorm. 1, 2, 3:

    ut neque vir melior neque lectior femina in terris sit,

    Cic. Inv. 1, 31, 52:

    lectissimi viri atque ornatissimi,

    id. Verr. 2, 1, 6, § 15; cf. id. Div. in Caecil. 9, 29:

    uxor lectissima,

    id. Inv. 1, 31, 52:

    (verbis) lectis atque illustribus uti,

    id. de Or. 3, 37, 150:

    nihil est aliud... pulcre et oratorie dicere nisi optimis sententiis verbisque lectissimis dicere,

    id. Or. 68, 227:

    juvenum lectissime,

    Stat. S. 5, 1, 247; cf.:

    viginti lectis equitum comitatus,

    Verg. A. 9, 48.—Hence, adv.: lectē, choicely, selectly (very rare):

    ab lego lecte ac lectissime,

    Varr. L. L. 6, § 36 Müll.— Comp.:

    lectius,

    Varr. R. R. 1, 54, 2 (al. lecta).

    Lewis & Short latin dictionary > lego

См. также в других словарях:

  • Call the Shots — «Call the Shots» Сингл Girls Aloud …   Википедия

  • Call the Shots — Single par Girls Aloud extrait de l’album Tangled Up Face A Call the Shots Face B Rehab Blow Your Cover Sortie …   Wikipédia en Français

  • Call The Shots — «Call The Shots» Сингл Girls Aloud Выпущен 19.11.2007 Жанр …   Википедия

  • call — [kôl] vt. [ME callen < Late OE ceallian & or < ON kalla < IE base * gal , to scream, shriek > Brythonic galw, call, Ger klage & (?) MIr gall, swan] 1. to say or read in a loud tone; shout; announce [to call the names of stations] 2.… …   English World dictionary

  • call-o|ver — «KL OH vuhr», noun. British. 1. the reading aloud of a roll or list of names; roll call. 2. a calling over or reading aloud of a list of prices, especially betting odds: »He had been quoted at 20 to 1 in the call over on Monday night, but 100 to… …   Useful english dictionary

  • Call — (k[add]l), v. t. [imp. & p. p. {Called} (k[add]ld); p. pr. & vb. n. {Calling}] [OE. callen, AS. ceallian; akin to Icel. & Sw. kalla, Dan. kalde, D. kallen to talk, prate, OHG. kall[=o]n to call; cf. Gr. ghry ein to speak, sing, Skr. gar to praise …   The Collaborative International Dictionary of English

  • call over — To read aloud (a list) • • • Main Entry: ↑call …   Useful english dictionary

  • Call the Shots — Infobox Single Name = Call The Shots Artist = Girls Aloud Album = Tangled Up B side = Rehab (Live Lounge cover) Blow Your Cover cite web | url=http://www.amazon.co.uk/gp/product/B000X9XOME?ie=UTF8 tag=wwwumusiccouk 21 linkCode=as2 camp=1634… …   Wikipedia

  • call — I n. appeal summons 1) to issue a call for (the government issued a call to the populace for voluntary contributions) 2) to answer, heed, respond to a call (to answer the call of duty) 3) a clarion call 4) a curtain call (the actor had five… …   Combinatory dictionary

  • call — v. & n. v. 1 intr. a (often foll. by out) cry, shout; speak loudly. b (of a bird or animal) emit its characteristic note or cry. 2 tr. communicate or converse with by telephone or radio. 3 tr. a bring to one s presence by calling; summon (will… …   Useful english dictionary

  • Call — v. & n. v. 1 intr. a (often foll. by out) cry, shout; speak loudly. b (of a bird or animal) emit its characteristic note or cry. 2 tr. communicate or converse with by telephone or radio. 3 tr. a bring to one s presence by calling; summon (will… …   Useful english dictionary

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»